(de “geknikte” romaanse boog van Puy Ferrand)
(Ardenais -) Châteaumeillant, 23 maart, 19 hr, 8 ºC, 20 km
Wat een dag! In de ochtend werden we getrakteerd op een paar ultieme kilometers. Lopen onder perfecte condities, het overkomt je maar een paar keer per jaar en dit was de eerste keer tijdens onze Camino. Een zonnige hemel met wat schapenwolkjes, perfecte temperatuur (niet te warm zodat je gaat zweten maar evenmin te koud), een zacht briesje door de haren, een prachtig, iets verend pad door het bos van helder groen gras met herfst-bruine eikenblaadjes, een hert dat ons pad kruiste… Onder zulke omstandigheden haal je fluitend Santiago.
Halverwege, in Puy Ferrand, wachtte ons een verrassing. In dit dorpje van wellicht drie straatjes staat een grote romaanse kerk. Twee toeristen waren driftig foto’s aan het maken (“Hmm. valt er wat te zien?”). Ze stapten al snel in een huurauto en lieten ons alleen achter. Het is een vreemd-asymmetrische kerk uit de 12e/13e eeuw.
(de kerk van Puy Ferrand)
En plotseling zagen we het. De grote toegangsdeur uit de 12e eeuw wordt omlijst door “klassieke” romaanse bogen. Zoals het hoort.
(de romaanse kerkdeur van Puy Ferrand)
Maar daar vlak naast, bij de kleinere deur (zie de foto boven dit verhaal) uit de 13e eeuw, gebeurt het. In de boog boven de deur zit een klein knikje. Je zou er zomaar overheen kijken. Ware het niet dat Cees Nooteboom iets dergelijks had opgemerkt bij een romaanse kerk in Navarra:
In de volmaakte romaanse boog zit op het hoogste punt de allerkleinste knik, iets bijna per ongeluks, een opwaartse beweging die in zijn aller-allereerste vlucht is versteend en zo stil staat als een raket die vlak na de lancering even boven de grond is gefotografeerd. Maar hoe klein de knik ook is, het is tegelijk de breuk met al het voorgaande, nooit meer kan de gebogen lijn hierna volmaakt zijn, van nu af kan die knik alleen nog maar de lijn ontvluchten, hoger en hoger wegvliegen tot hij de gotische boog van Amiens of Chartres geworden is. Koud en verregend stond ik naar die bogen te turen en geen honderd geleerden met bullen en baretten zouden mij ervan af kunnen brengen dat het daar, en daar alleen gebeurd was, of, in het uiterste geval, ook op andere plaatsen maar nergens zo helder, zo exemplarisch.
Uit: Cees Nooteboom, De omweg naar Santiago. Atlas, Amsterdam, 1992
Daar sta je dan. Het wonder van de romaanse knik had ook plaatsgevonden in Puyferrand. De architect was zelfs zo brutaal geweest om de revolutie, de nieuwe boog, op slechts 20 meter naast de klassiek-romaanse oervorm te zetten. Zijn tijdsgenoten moeten het direct gezien hebben. Is hij geëerd voor het introduceren van deze nieuwe vorm of werd hij belaagd en moest hij vluchten voor zijn leven, achternagezeten door boeren die niets ophadden met die nieuwlichterij?
Twee hoogtepunten op één dag, hoera!