Een aantal dagen geleden schreef ik een bericht over de ideeën die je krijgt als je de Camino loopt. We stoppen elk uur en dan graai ik mijn Moleskine boekje uit de rugzak om snel te noteren wat ik niet mag vergeten, daarna kan ik weer onbezorgd verder stappen om het verhaal of de analyse te vervolgen. Onder die notities staan ook zaken die louter en alleen mijn mening weerspiegelen, Monique en Puck kunnen die onderschrijven, of juist niet, maar de onderwerpen raken mij, ik wil de Camino lopen om ook deze thema’s te overdenken. Die notities zal ik bundelen in de sectie Tim’s Molsvacht, gescheiden van de normale Camino verhalen. Ik heb geen flauw idee hoeveel stukjes zullen verrschijnen, misschien wordt dit wel de enige.
Tim et son maître
Maître: Bonjour Tim, Ça va?
Tim: Bonjour maitre, ça va très bon. Nous sommes arrivés dans St Jean Pied de Port et avons terminé la voie de Vézelay.
Ik ben gekomen omdat je morgen Frankrijk verlaat en ik je graag nog wilde zien.
Meester, ik ben blij en vereerd, wat een geluk, ik hoopte u ook nog te spreken voordat ik naar Spanje vertrek
Hoe heb je het bij ons gehad, is Frankrijk je bevallen?
Meester, dat is een pijnlijke vraag die ik toch eerlijk zal beantwoorden. U weet hoeveel achting ik heb voor het werk van u en uw vrienden dat zoveel heeft betekent voor het ontstaan van onze huidige Westerse samenleving.
Genoeg Tim, ik ben niet gekomen om complimenten in ontvangst te nemen, vertel mij de waarheid.
Meester, ik heb uw land nauwelijks herkend. Het gaat slecht in de landelijke gebieden, veel mensen vertrekken naar de grote steden, we zijn door verlaten dorpen gelopen, de meeste winkels zijn failliet gegaan, er is geen openbaar vervoer meer, ouderen blijven achter en achtergelaten panden worden opgekocht door Nederlanders, Engelsen en andere buitenlanders
Het is een schande, het platteland was de kracht van mijn Frankrijk. Weliswaar was dat land in mijn tijd eigendom van de kerk en de adel maar die zorgden tenminste dat de oogsten goed waren anders konden ze niet meer hun feesten betalen. Maar vertel meer over mijn citoyens, hebben ze nog vertrouwen in de toekomst?
Meester, ze zijn bezorgd. Natuurlijk vragen ze zich af wanneer het weer beter zal gaan. Uw land is ernstig getroffen door een economische crisis en de citoyens zien dat buurlanden zoals Nederland en Duitsland er weer boven op krabbelen, dat alleen dat Frankrijk blijft hangen in de ellende.
Beste Tim, als ik je bij je voornaam mag noemen, Hollande die nu aan de macht is, is een lichtgewicht, een veertje, een man zonder visie en durf. Maar presidenten worden gekozen op beloftes en optredens, niet op hun daden. Burgers moeten kritischer zijn en niet hun stem zomaar geven aan degene die naar hun mond praat. Tim, ik zeg niet dat het vroeger beter was, ook de Atheners klaagden hierover.
Denis, laten we elkaar tutoyeren, het is een enorme eer voor mij. Maar ik ga verder, ik zie jouw bezorgde blik, de mensen zijn ook bezorgd over het terrorisme, het terrorisme in Frankrijk, over de chaos rondom Europa en over de vluchtelingencrisis.
Ik ben van een oudere generatie. Ik begreep dat er in mijn land gruweldaden zijn verricht die uit de inquisitie lijken te komen met als doel om het kritische, seculiere denken te ondermijnen dat we tijdens de Verlichting probeerden te realiseren.
De terreur in landen zoals Syrië, Irak of Libië is inderdaad gruwelijk en de daders lijken islam geïnspireerde sadisten te zijn. Dat schorem wil ook ons, Europeanen, terroriseren en intimideren.
Maar Tim, zeg mij dat Europa zich hiertegen verenigd en weert. Zeg mij dat onze leiders de belangen van hun volk en de vrijheid tot het uiterste verdedigen en dat mijn geliefde mede-burgers, mijn kritische citoyens!, voor hun principes staan, dat men over niets anders discussieert, dat een aanval van een islam-fanaat juist tot een sterkere en hechtere democratie leidt.
Beste Denis, je reageert zo fel en geschrokken omdat je mijn antwoord vreest. Europa is hopeloos verdeeld en laat zich nu zelfs door een Turkse despoot koeioneren. In onze tijd hebben we geen filosofen meer zoals jij, een Diderot, die luid en duidelijk tot de bevolking spreekt en richting geeft in ons denken. In plaats daarvan blijkt een deel van onze politici te bestaan uit middelmatige heertjes die geen passend antwoord hebben op de gevaren terwijl een ander deel slechts scheldt en onzin uitkraamt alsof ze vis op de markt verkopen.
Hoe is het mogelijk, wat is er gebeurd in mijn Europa. Wat zeggen de burgers?
Vrijwel iedereen is bezorgd maar slechts weinigen uiten zich. Ook lijken velen het nog niet te beseffen dat Europa steeds meer omgeven wordt door landen die op allerlei manieren onze beschaving trachten te ondermijnen. De waarden die jij, Denis, samen met de andere philosophes hebt ontwikkeld liggen serieus onder vuur. Òf door een dictator in Rusland waarvan zoveel goedgelovige burgers hadden gehoopt dat ze daarmee redelijk kon praten…
Maar Tim, Russen kan je niet vertrouwen, ik ben bij Catharina de Grote geweest, ik heb uren, dagen, weken gesproken over ons streven van Liberté, Egalité en Fraternité, ik dacht dat ze haar land zou liberaliseren maar wat een naieveling was ik. In Rusland heersen slechts de ergste idioten en machtswellustelingen.
òf door ayatollahs en andere islamitische extremisten. Mede door naïeve, domme of criminele Westerse staatslieden is een chaos ontstaan in de islam wereld waarbij de heersende dictators werden afgezet na invasies en binnenlandse revoluties
Pas op met revoluties! Wat start als een nobele daad eindigt met een woud van guillotines, denk aan Robespierre!
En de historie heeft zich herhaald Denis. Nadat de dictators waren gevallen braken burgeroorlogen uit, het canaille stond op en jaagde een kogel door het hoofd van hun buurman om zijn geld en vrouw te grijpen en religieuze bendes startten een terreur waarbij de Inquisitie verbleekt. Je moet daar geen christen, jood, agnost, atheïst of homo zijn want dan bungel je snel aan een touw in de wind.
En de democratie, waarom heeft dat niet gewonnen? Waarom hebben ze niet dat lichtende systeem ingevoerd nadat ze zich van de dictatuur hadden bevrijd?
Dat had ook de Amerikaanse president gehoopt nadat hij een Arabisch dictator had afgezet maar dat is jammerlijk gefaald. Ze wilden elkaars keel afsnijden in plaats van een hokje aan te strepen.
Ik had het Franklin beter moeten uitleggen in 1760!
Het is niet jouw schuld Denis, ze lezen niet meer jouw werken. We weten steeds minder over steeds meer onderwerpen en reduceren meningen het liefst tot teksten van minder dan 140 tekens.
Pauvre Europe. Jullie lijken wel kinderen. Maar mijn continent is in gevaar, let op die idioten en mobiliseer de bevolking.
Maar de bevolking bestaat niet uit staatslieden en wordt steeds meer beïnvloed door berichten die gevaren en dilemma’s versimpelen of negeren. Moet je vluchtelingen uit een een door de oorlog geteisterd land zoals Syrië, opvangen, ook als je niet goed weet wie je dan binnenkrijgt, ook als die mensen uit een volledig andere cultuur komen, met een andere religie en waardensysteem, nog nooit in een democratie hebben geleefd en het hoogstwaarschijnlijk de mensen zijn die het land het meest nodig heeft om zich later weer op te richten?
Maar waarom nodigen jullie die mensen dan uit om naar Europa te komen, waarom blijven ze niet dicht bij hun land zodat ze kunnen terugkeren wanneer het beter gaat? In mijn tijd was de sultan een redelijk man en een wijs leider, kan die niet helpen?
Helaas, Denis, ook Turkije is veranderd maar dat is een ander verhaal. En nee, we nodige geen Syriërs en Irakezen uit…
Ik heb nog nooit van Irak gehoord, waar ligt dat?, maar ga verder
…maar ze stromen over onze grenzen ons continent binnen
Tim, dit is te veel voor een oude man en ik weet te weinig van jouw tijd maar ik ben bezorgd, hoe goed zijn jullie scholen, hoe aandachtig luisteren jullie naar elkaar, hoe open staan jullie voor nieuwe ideeën en andere meningen, kortom hoe levendig is onze cultuur, is mijn cultuur, nog. Maar zoals altijd zal ook de beste oplossing pijnlijk zijn en is het cruciaal om een juiste afweging te maken tussen het individuele- en het staatsbelang
Inderdaad, maar in onze tijd is men, door indringende reportages, geneigd om te sterk naar het individuele belang te kijken en daarmee stinkende wonden te maken. We willen allemaal onze handen in onschuld wassen en een goede daad verrichten. De Dalai Lama is hiervoor het beste voorbeeld, is er een vreedzamer persoon op aarde?, maar inmiddels is hij en een miljoen andere Tibetanen uit zijn vaderland verjaagd en zit hij al meer dan 50 jaar in Indiase vluchtelingenkampen.
Genoeg, genoeg, genoeg! Ik wilde je spreken om je raad te geven.
Ik luister!
Pas op voor de Spanjaarden…
Pardon? Waarom?
…ze hebben mij en mijn vrienden bijna te pakken gehad. Ik weet dat in Versailles een aanhoudingsbevel ondertekend klaar lag en dat de kardinaal, een Spanjaard, probeerde om ons op de brandstapel te laten eindigen. De tijden zullen wel zijn veranderd maar ik vertrouw ze nog altijd niet, de kerk is nog machtig aan de andere kant van de bergen.
Ik luister naar je raad al denk ik dat de tijden meer veranderd zijn dan dat jij denkt. Maar ik zal een boek met jouw denkbeelden in Frankrijk laten, zodat Spaanse monniken geen foute lectuur in mijn bagage kunnen vinden.
Dat stelt mij gerust, en neem evenmin iets mee van die man uit Genève.
Voltaire?
Nee, die kon je niet vertrouwen maar stond wel aan de goede kant. ik bedoel Rousseau, de rat, als er een hiernamaals is, je kent mijn mening, dan zal zijn lichaam tot het einde der tijden branden. De Spanjaarden zullen niet bang voor hem zijn maar ik wil niet dat jij je tijd verspilt aan zijn schriftjes.
Je ziet er moe uit, kom laten we een glas wijn nemen.
Nee Tim, ik verdwijn. En bedenk, zeg niet dat je mijn geest hebt gezien, of een openbaring hebt gehad want dan zal men zeggen dat ik mijn eigen humanistische denkbeelden alsnog onderuit heb gehaald, 232 jaar na mijn dood. Zeg dat je een imaginaire ontmoeting met mij had, alsof je met ons discussieerde in Holbach’s salon aan de Rue Royale.
Zo zal ik het vertellen, en ook dat het mij opluchtte!
Het is tijd om afscheid te nemen. Un bon route, pas op jezelf, en op Monique en Puck.
Merci Denis, hopelijk tot een volgende keer, wie weet…
.
Lees ook (al vaak genoemd…): Philipp Blom, Böse Philosophen: Ein Salon in Paris und das vergessene Erbe der Aufklärung, Carl Hanser Verlag, München
Gerelateerd
Herrlich…
Ben zeer onder de indruk van jullie moed, doorzettingsvermogen, verhalen, foto’s, ontberingen, overpeinzingen, ontmoetingen……
Ik blijf jullie volgen; ga zo door!