Europa en twee boekjes

(Anglure -) Troyes, 8 maart, 21 hr, 3 ºC, 19 km

Er moet mij (Tim) even iets van het hart. Gisteren keek ik bij Madame Noble naar het Franse journaal en hoorde dat de EU met Turkije heronderhandeld over de opvang van vluchtelingen. Dat Turkije hiervoor 3 miljard Euro extra vraagt + dat Turken zonder visum naar Europa moeten kunnen reizen + dat de EU de onderhandelingen met Turkije over een toekomstig lidmaatschap moet heropenen. En dat maakte mij enorm boos.

Ik ben blij dat Frankrijk in Europa ligt. La France, waar in de 17e en 18e eeuw een groep geniale en moedige filosofen de principes van de huidige, vrije westerse samenleving hebben uitgedacht. Enkele helden: Voltaire, Montesquieu, Diderot, d’Alembert, Holbach (maar ook “onze” Spinoza en Amerikanen zoals Franklin en Jefferson). In wat voor jungle zouden we leven als we de staat niet hadden ingericht volgens principes die jullie voor het eerst hebben overdacht. Want stel je een staat voor zonder:

  • trias politica (scheiding van de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht).
  • vrijheid, gelijkheid (of beter: gelijkwaardigheid) en broederschap onder de burgers
  • scheiding van kerk en staat
  • vrijheid van meningsuiting
  • vrijheid van godsdienst
  • vrijheid van organisatie

Inderdaad, dan zit je in een communistische of religieuze dictatuur, of in het rijk van een totalitaire dictator. Een dictatuur waarop Turkije steeds meer lijkt nadat het oppositiekranten en politieke partijen het werken onmogelijk maakt, verkiezingen herhaalt als de uitslag van een eerdere de Leider onwelgevallig is etc. etc. etc. Turkije is al meer dan 1000 jaar geen Europese staat, het heeft hier wel land bezet en zelfs Wenen bijna veroverd maar dat heeft het de kern van die natie niet veranderd. Het heeft niet dezelfde culturele en politieke ontwikkeling doorgemaakt en verwijdert zich nu van Europa. Dat land kan de komende twee generaties geen EU-lid worden. Stop de gesprekken hierover.

Ik blijf hopen dat de EU een effectief antwoord vindt op de vluchtelingenstroom. Was er maar iemand van het kaliber van een Churchill of een Schmidt die een krachtdadige politiek strategie formuleert dat in lijn is met onze waarden, niet bang is om een deel van het electoraat te verliezen, en waardoor we voorkomen dat we gechanteerd worden door landen uit de periferie.

De afgelopen drie weken las ik twee boekjes, van een filosoof en een politicus. De filosoof signaleert een probleem in de samenleving, probeert de principiële oorzaak te achterhalen en beschrijft een oplossing waarna de politicus het kan implementeren via effectieve wetgeving. Laten we daarom beginnen met de filosoof.

Het boek “Über die Toleranz” uit 2015 bevat enkele stukken van Voltaire en werd uitgegeven n.a.v. de moordpartij bij Charli Hebdo. Voltaire behandelt hierin de begrippen fanatisme (“extremisme”) en tolerantie (“integratie”) en geeft als voorbeeld hoe een Hugenoot door de Franse justitie, onder druk gezet door een woedende meute en gedoogd of wellicht zelfs ondersteund door de heersende godsdienst, onterecht ter dood werd veroordeeld. Fanatisme is het moment waarop een gelover zijn principes meedogenloos wil opleggen aan zijn medeburgers. Voor Voltaire is de Bartholomeusnacht uit 1572 een typisch voorbeeld van Fanatisme, een terreur waarbij in Frankrijk circa 10.000 Hugenoten door lynchpartijen en “volkstribunalen” werden vermoord. Zijn verslag van het religieus fanatisme komt tot in detail overeen met de IS terreur maar met als verschil dat hij het heeft over terreur tussen Christelijke stromingen. Zijn analyse is dat fanatisme veelal verwaarloosbaar is in een multiculturele samenleving waarin de orde en mensenrechten strikt gehandhaafd worden door een sterke staat (hij noemt – o ironie – het Osmaanse rijk als een voorbeeld voor zo’n verlicht multiculturele staat). En stelt verder dat tolerantie ophoudt waar fanatisme begint, fanatisme moet meedogenloos worden bestreden.

Het boek “Broederschap” van de politicus Frans Timmermans uit December 2015 is daarna een teleurstelling. Hij begint zijn boek met de stelling dat binnen Europa “vrijheid een recht is, gelijkheid een feit is en broederschap een plicht”. Mij lijkt dit een naïef optimistische analyse waarbij de agressie tegen minderheidsgroeperingen in Europa wordt vergeten. Helaas zijn er veel idioten die bijv. joden en homo’s niet als gelijkwaardig beschouwen. In zijn betoog benadrukt hij dat een deel van de (autochtone) Europese bevolking bang is om “iets kwijt te raken” van hun identiteit maar dat we die angst moeten overwinnen door met oorlogsvluchtelingen te praten, om zo begrip te krijgen voor hun toestand. En anderzijds geeft hij toe dat de Europese Unie tekort schiet in o.a. het asielbeleid, het terugsturen van economische migranten, het identificeren van terroristen en het beperken van de vluchtelingenstroom door het opzetten van opvang in de Syrische regio.

Timmermans’ analyse heeft mij niet gerust gesteld over het spoedig ontstaan van een effectief en coherent Europees antwoord op het vluchtelingenprobleem. Noch stelt het mij gerust dat de huidige politici onze Westerse-/Verlichtingswaardes vastberaden & onverzettelijk zullen verdedigen. Dat doet heel veel pijn en maakt mij ongerust over de toekomst. De politiek heeft na meer dan een jaar nog geen manier gevonden om de stroom van bootjes in te dammen en er is een chaos hoe we die mensen opvangen. Het gebrek aan daadkracht en de resulterende chantage van Turkije is voor iedereen zichtbaar. Bij grote delen van de bevolking geeft dit steeds grotere zorgen en weerstand. Ook bij mensen die niet Marine le Pen of Wilders in het stemhokje aankruizen.

Dat moest er even uit.

Ik lees inmiddels “Het verdorven genotschap” van Philipp Blom over de radicale Verlichting van Diderot & Holbach rondom 1750. Blom’s eerdere boeken “De duizelingwekkende jaren” en “Alleen de wolken” bespreken de culturele en politieke veranderingen in de jaren 1900-1913 en 1919-1937 en kan ik iedereen aanraden. Vooral het tweede boek laat zien hoe samenlevingen geleidelijk vervallen als de humanistische waardes van Montesquieu c.s. niet meer strikt worden gehandhaafd.

Geschreven op vrouwendag en de 92e verjaardag van mijn moeder.

7 gedachtes over “Europa en twee boekjes

  1. Beste Tim,
    Ik heb geen tijd om deze boeken te lezen, maar ik les iedere dag jullie. Blog op weg naar Santiago.
    Geweldig verhal! Dus naar het einde van jullie camino stop als philips-medewerker. Start als verslaggever, autor, columnist of blogger. Schrijv boeken! Welterusten. Doei. Sjoelen-Vize-kampioen Amrum, J.F.

  2. Lieve lopers,
    Tim, wat heb jij op een goede manier geformuleerd waarmee ik en vele anderen worstelen na de berichten over de te verwachten “overeenkomst” van de EU met Turkije! Dank daarvoor. Ik hoop dat jouw moeder net zo geniet van jullie belevenissen als ik! Heb het goed! Tineke

  3. Hoi Tim, dank voor deze heldere analyse over wereld problematiek die ons allen aangaan en dagelijks bezig houden. Het zet ons aan het denken en maakt ons bewust van normen en waarden die ons allen aangaan. Kunnen we onze houding zo laten zijn dat die inspireert tot goed doen voor een ander? Veel groeten Rita

  4. Zo Tim dat moest er inderdaad even uit 🙂 Troost je! We zijn het roerend met je eens! Jij verwoord het helemaal zoals het is.
    Stuur maar op naar de EU! Misschien gaan hun ogen dan open….
    En dat allemaal op deze bijzondere dinsdag!

  5. Kijk dit is blijkbaar ook Pelgrimage, contemplatie en bovenal gezond verstand. Politiek blijft verraderlijk, zeker heden ten dage, nu zelfs de PvdA weer geen steun geeft aan motie te komen tot een een wapenembargo tegen Saudi Arabië. We bevinden ons in een vreemd tijdsgewricht, volgend jaar verkiezingen bij ons, traditionele partijen zijn verdeeld en we hebben een versnipperde politieke arena. Dat wordt niets anders dan modder gooien en holle frasen. Kennis moet ons wapenen, woorden moeten zich verspreiden.
    Fijn dat internationale vrouwendag, ook nog een persoonlijke tint heeft gekregen. Dank jullie en veel genoegen met de volgende etappe!

  6. Dankje voor het helder kaderen van onze verworvenheden en daarmee onze morele grenzen. Met plezier lees ik jullie overpeinzingen, afwisselend luchtig en dan weer zoals nu beladen. Dank.

Laat een antwoord achter aan Jens Friesendorff Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *