Gefrituurde vis, we zijn nog in de buurt van Ligurië.

7 mei 2025. Dag 65: Massa – Camaiore: 28 km.

Sommige gebeurtenissen van tientallen jaren geleden herinner je en beïnvloeden je nog altijd. Hier is een voorbeeld van een familie-obsessie met taal.

Mijn 12 jaar oudere zus vertrok tijdens mijn lagere schooltijd naar Rome om voor Alitalia te werken. Van het vertrek en haar eerste tijd in Rome herinner ik mij weinig. Soms had ze een vlucht naar Amsterdam, dan bleef ze even en sliep ze een of twee dagen bij ons thuis. Al snel was duidelijk dat ze niet terug zou komen, Rome beviel te goed en zij had daar een man leren kennen met wie ze later zou trouwen. Nog altijd kwam ze af en toe naar Amsterdam maar haar Nederlands kreeg een steeds sterker accent en ze vond het steeds moeilijker om van het Italiaans naar het Nederlands over te schakelen. Italiaans was echt haar eerste taal geworden.

Omgekeerd vond de familie van der Graaf dat ze zich in het Italiaans moesten verdiepen. Het is begin jaren-70 en dan koop je een Linguaphone cursus Italiaans, dat is een groot pakket met een boek en veel LP’s voor luister- en spreekoefeningen. Zo herinner ik mij hoe op een van de LP’s een keurige Italiaanse man, zonder enige humor of Schwung, en met de correcte uitspraak van een Frits Thors of een Fred Emmer, heel    lang- zaam en dui-   de-   lijk een koffie bestelt. Ik herinner het mij omdat iedereen leek te ratelen bij mijn eerste bezoek aan Rome. We konden weer vanaf nul beginnen. De Italianen hadden het al gezegd voordat ik luisterde. Laat staan dat ik had gehoord wat men had gezegd. En ik zou hoe dan ook niets hebben begrepen van dat wat ik niet had gehoord. Want die Linguaphone cursussen waren echt vreselijk slecht. Geen grammatica, wel standaardzinnen en rijen woordjes. Paps, mams en de twee zonen zitten in een gewijde kring voor de luidsprekers. De platenspeler draait, de Italiaanse Frits Thors spreekt een van de oefenzinnen en zwijgt daarna. In de stilte die volgt herhaalt de familie de zin. Daarna herhaalt Frits zijn zin. En de familie doet hetzelfde.

Deze Linguaphone-zin zal ik niet vergeten, het is een waarschuwing hoe je nooit een vreemde taal moet leren.

Later ging ik jaarlijks met mijn ouders een maand naar Rome en na de zomervakantie was mijn Frans weer een chaos. Ik kende Frankrijk niet, ik was er nog nooit geweest, het Frankrijk in de schoolboeken was flets in vergelijking tot wat ik in Rome had beleefd en ik haalde het Frans en mijn weinige woorden Italiaans door elkaar. Ik was slecht in Frans, ik haatte het, en ik haalde het zo vlug als mogelijk uit mijn vakkenpakket.

Mijn moeder volgde later cursussen en deed een examen bij de Società Dante Alighieri en dat is, zeg maar, het Maison Descartes of het Goethe Instituut van Italië. Ze las de moderne klassieken zoals Primo Levi, Carlo Levi en Luigi Pirandello in het Italiaans, aan tafel, terwijl de televisie aanstond. Slechts één maand in het jaar was ze in Italië en in de overige tijd wilde ze het natuurlijk oefenen. Niet alleen bij Dante Alighieri maar bijvoorbeeld ook als we in een Italiaans restaurant gingen eten. De familie komt binnen, we gaan zitten en wachten vol spanning op de menukaart. Of eigenlijk op wat er ons te wachten staat. Want als de ober verschijnt weet de hele tafel wat er gaat gebeuren: mijn moeder zegt enkele luide, grammaticaal correcte zinnen in het Italiaans over dat haar dochter in Rome woont, zij daar al vaak geweest is, of de ober Rome kent en, zo niet, waar hij dan wel vandaan komt. De puber die ik dan ben voelt zich ongemakkelijk, de halve tot hele zaak heeft meegeluisterd, en de jongen hoopt dat de ober dit klusje snel zal klaren.

Vandaag staat de ober aan onze tafel en vraagt iets aan Monique. Ik vertaal het. Zij antwoordt de ober in een Spaans-Italiaans idioom, de ober knikt maar ik corrigeer haar antwoord alsnog in correct Italiaans. Een seconde later denk ik “relax!, je lijkt je moeder wel.” En dan een glimlach. Op die moeder, en vader, ben ik best wel trots.